Przyszłość regeneracji ścięgien
Ścięgna to pasma zbudowane z tkanki łącznej zbitej, przenoszące siłę skurczu mięśniowego na elementy kostne szkieletu, umożliwiając ruch i postawę ciała. Gwałtowne zmiany lub wzrost nacisku sił obciążających ścięgna mogą powodować mikrourazy i prowadzić do rozwoju tendinopatii(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i zerwania ścięgien. Uszkodzenia ścięgien są niezwykle częste, a ich skutkiem jest ograniczona ruchomość oraz gorsza jakość życia, co stanowi poważne wyzwanie o charakterze społeczno-gospodarczym. Obecne metody leczenia, w tym fizjoterapia, leczenie farmakologiczne i zabiegi chirurgiczne, często nie są w stanie przywrócić pacjentowi pełnej sprawności. Ponadto mogą one powodować zwłóknienie, powstanie tkanki bliznowatej i osłabienie integralności biomechanicznej. Co więcej, niska komórkowość, słabe unaczynienie i minimalna aktywność metaboliczna tkanki ścięgna składają się na czynniki, które w znaczący sposób obniżają jej zdolność regeneracji po urazie. Z tego względu sprostanie tym wyzwaniom wymaga innowacyjnych metod terapeutycznych i diagnostycznych.
Innowacje w leczeniu tendinopatii
Realizowany przy wsparciu programu https://marie-sklodowska-curie-actions.ec.europa.eu/?etrans=pl(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (działań „Maria Skłodowska-Curie”) i finansowany ze środków UE projekt P4 FIT(odnośnik otworzy się w nowym oknie) miał na celu opracowanie zaawansowanych technologii terapeutycznych na potrzeby naprawy ścięgien, a także zaoferowanie naukowcom na początku kariery szkoleń, które wyposażą ich w umiejętności niezbędne do badania tych innowacyjnych podejść. „Wykorzystaliśmy postępy w dziedzinach biomateriałów, nanomedycyny i narzędzi diagnostycznych, aby zbadać możliwości oferowane przez niekonwencjonalne rozwiązania terapeutyczne i diagnostyczne”, wyjaśnia koordynator projektu Hélder Santos. Do kluczowych osiągnięć zespół projektu zalicza opracowanie nanocząsteczek na bazie RNA przeznaczonych do miejscowego leczenia stanu zapalnego w tkance ścięgna oraz bioczujników służących do pomiaru postępów choroby u pacjentów. Technologie te wykazały potencjał w zakresie poprawy skuteczności leczenia i możliwości wcześniejszej diagnostyki, zapewniając w ten sposób lepszą opiekę nad pacjentami i lepsze wyniki leczenia.
Szkolenie nowego pokolenia naukowców
Godnym uwagi osiągnięciem projektu P4 FIT było między innymi ustanowienie kompleksowej sieci szkoleniowej zrzeszającej naukowców na początku kariery, koncentrującej się na interdyscyplinarnej i międzysektorowej edukacji w dziedzinie regeneracji ścięgien. Konsorcjum projektu zapewniło możliwości szkoleniowe zarówno na macierzystych uniwersytetach, jak i w formie oddelegowania do instytucji partnerskich. Co więcej, szkolenie młodych naukowców wykraczające poza tradycyjne ramy badań wymagało nawiązania współpracy z szerokim gronem partnerów branżowych, od małych i średnich firm po duże przedsiębiorstwa. Doświadczenie to pozwoliło im również zrozumieć, jak przełożyć innowacyjne wyniki badań na produkty i terapie nadające się do wprowadzenia na rynek.
Mocne fundamenty i konkretne plany na przyszłość
Połączenie medycyny regeneracyjnej, inteligentnych biomateriałów, terapii genowej, medycyny spersonalizowanej i narzędzi interdyscyplinarnych w badaniach prowadzonych w ramach projektu P4 FIT umożliwiło przygotowanie gruntu pod przyszłe postępy w dziedzinie regeneracji ścięgien. „Chociaż żadna technologia nie doczekała się jeszcze komercjalizacji, istnieje możliwość wykorzystania wiedzy zdobytej w czasie tego projektu do opracowania lepszych rozwiązań, które mogą trafić na rynek w ciągu najbliższych 5–10 lat”, podkreśla Santos. Aby zagwarantować trwały wpływ i dalszy rozwój uzyskanych rezultatów, konsorcjum projektu P4 FIT planuje utrzymać i rozszerzyć współpracę między członkami. Zespół ma nadzieję na pozyskanie dodatkowych środków zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego, aby wesprzeć realizację bieżących i przyszłych projektów badawczo-rozwojowych poświęconych naprawie ścięgien. Z myślą o udostępnieniu wiedzy szerszej społeczności naukowej i medycznej partnerzy projektu zamierzają rozpowszechniać wyniki badań za pośrednictwem recenzowanych czasopism naukowych i konferencji. Podejmą też dodatkowe działania skoncentrowane na przekładaniu innowacyjnych badań na praktyczne zastosowania za pomocą patentów i współpracy z firmami biotechnologicznymi i farmaceutycznymi. „Dzięki wdrożeniu tych strategii postępy osiągnięte w ramach projektu P4 FIT mogą nadal wywierać wpływ oraz przyczyniać się do poprawy opieki nad pacjentami i skuteczności leczenia w dziedzinie patologii ścięgien”, podsumowuje Santos.
Słowa kluczowe
P4 FIT, ścięgno, naprawa, tendinopatia, szkolenie, biomateriały, terapia, leczenie
